Co się działo na konferencji „Eko od dziecka”?

W związku z epidemią, wypożyczalnie i czytelnie w całym kraju pozamykane…, ale prawdziwy bibliotekarz nigdy „nie śpi”. A tak poważnie… Osoby pracujące w bibliotekach, czytelniach i wypożyczalniach cały czas podnoszą swoje kwalifikacje, uczą się, szkolą i robią to głównie po to, by uczynić z bibliotek miejsca nowoczesne, jeszcze bardziej przyjazne i otwarte na potrzeby czytelników. 

17 listopada 2020 roku odbyła się konferencja on-line Biblioteki Pomysłów 2020 - „Eko od dziecka” będąca zwieńczeniem całorocznego cyklu warsztatów i szkoleń organizowanych przez Dział Instrukcyjno-Metodyczny Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji w Poznaniu.

Cieszy nas, że tak nietypowa forma Biblioteki Pomysłów cieszyła się dużym zainteresowaniem bibliotek z całej Wielkopolski. Jednorazowo w spotkaniach, które z powodu Covid–19 odbywały się tylko on-line, brało udział 100 bibliotekarzy.

Zaangażowanie, aktywność i kreatywność uczestników projektu zaskoczyła nawet samych organizatorów. Najlepszym dowodem na to, były prezentowane podczas konferencji, nieszablonowe ekodziałania realizowane w 5 wybranych bibliotekach: w Nowym Mieście nad Wartą, w Trzciance, Opatówku, Gołuchowie i Puszczykowie.

Monika Buchwald przedstawiła projekt „Mądrzy cyfrowi dla Ziemi”, w którym wzięli udział uczniowie klas 4 - 8 z Nowego Miasta nad Wartą. Pracownicy biblioteki połączyli inny ogólnopolski projekt „Mądrzy cyfrowi” z tematem ekologii. 

Dzięki narzędziom e-learningowymi rozwijali kompetencje cyfrowe oraz postawy prospołeczne uczestników projektu. W czasie 6 warsztatów młodzież poznawała narzędzia typu Canva czy Dokumenty google oraz prowadziła dyskusje o wybranej wartości moralnej, np.: szacunek, mądrość, odpowiedzialność. Każdą z tych wartości łączyli z ekologią.

Wraz z prowadzącymi i gośćmi warsztatów zastanawiali się jak szanować przyrodę, jak mądrze do niej podchodzić, w jakim zakresie jesteśmy za nią odpowiedzialni. Świadomość problemu zmiany klimatu i degradacji planety, wzrosła tak bardzo, że zespół z uwagą zaczął śledzić działania Grety Thunberg i w końcu przetłumaczył na język polski wszystkie (niedostępne w naszym języku) wystąpienia młodej działaczki.

Najważniejszym efektem warsztatów było przejście od myślenia o ekologii do działania proekologicznego. Młodzi ludzie nakręcili za pomocą drona filmy o zanieczyszczeniu powietrza w ich miejscowości, stworzyli cykl grafik, które miały uświadomić mieszkańcom, jak ich działania wpływają na planetę. Plakaty zawisły w szkołach, urzędach, miejscach publicznych i w zakładach pracy.

W końcu sami uczniowie przeprowadzali w swoich klasach lekcje poświęcone tematowi ekologii. Doskonała zabawa przerodziła się w ten sposób w zbiorową i indywidualną pracę na rzecz szerzenia postaw proekologicznych we własnym środowisku szkolnym i rodzinnym.

O tym, co działo się na w ramach projektu „Eko od dziecka” w czasie Letnich warsztatów w Bibliotece Publicznej i Centrum Kultury w Trzciance opowiedziała Marta Dorniak.

Zajęcia przeznaczone dla dzieci w wieku 7 - 12 lat, bazowały na ekologicznej literaturze wybranej z księgozbioru biblioteki. W czasie zajęć czytano fragmenty książek, dyskutowano, dzieci tworzyły kreatywne prace związane z ekologią, pisały i wykonywały piosenki. Celem letnich warsztatów było podniesienie ekologicznej świadomości dzieci, rozwijanie aktywnej postawy wobec przyrody i jej ochrony.

Poza zajęciami w bibliotece odbyły się dwie wycieczki m.in. do Parku Owadów w Lubnicy, w czasie których dzieci nie tylko obcowały z naturą, ale zdobywały wiedzę jak o nią dbać. Własne scenariusze w ramach projektu „Eko o dziecko” zrealizowało także 6 filii BPiCK z Trzcianki. Ogromną satysfakcję przyniosła organizatorom postawa dzieci, które w sposób szczery i spontaniczny wyrażały zachwyt i domagały się kontynuowania zajęć na temat ekologii. 

Materiał z zajęć „Śmieciowe mądrości”, zrealizowanych przez pracowników Biblioteki w Opatówku przedstawiła uczestnikom konferencji Małgorzata Matysiak.

Projekt, którego głównym celem było uświadomienie młodemu pokoleniu jak wiele niepotrzebnych i szkodliwych dla planety śmieci produkuje na co dzień człowiek, został podzielony na 2 etapy: pierwszy etap odbywał się w bibliotece, drugi miał charakter wyjazdowy.

Organizatorom przyświecała zasada aktywnej nauki przez zabawę, bez moralizatorstwa i nudy. Między innymi dzieci uczy się w praktyce segregowania śmieci, a pomogło im w tym „Śmieciowe ABC” przygotowane przez osoby prowadzące spotkania oraz książeczka „Mam przyjaciela śmieciarza” z serii „Mądra Mysz”. Aby dowiedzieć się, gdzie wyrzucać śmieci niebezpieczne grupa odwiedziła sklepy, gdzie znajdują się specjalne pojemniki na tego typu odpady. W czasie warsztatów plastycznych powstały zabawki ze śmieci i plakaty promujące ekologiczny styl życia. Prace zawisły potem na fasadzie budynku biblioteki.

Największe wrażenie na uczestnikach projektu, tych małych i tych dorosłych, zrobiła jednak wyprawa do zakładu utylizacji odpadów komunalnych w Orlim Stawie. Dzieci nie zastanawiały się nigdy wcześniej, co dzieje się dalej z domowymi śmieciami wyrzucanymi do kosza. Zobaczenie na własne oczy ogromnych hal, hałd śmieci, poczucie zapachu rozkładających się odpadów, to był dla wszystkich prawdziwy szok. Ten widok skłonił wszystkich do refleksji nad nadmiernym konsumpcjonizmem.

Wielkim sukcesem projektu „Śmieciowe mądrości” było zainspirowanie dzieci do ekologicznego myślenia o codziennych czynnościach i fakt, że być może od dzieci takiego myślenia nauczą się także dorośli.

Ekobiblioteka, czyli poprzez literaturę uczę się chronić przyrodę to tytuł projektu zrealizowanego przez Bibliotekę w Gołuchowie. Opowiedziała o nim Elżbieta Kłakulak.

Projekt skierowany był do dzieci ze szkół podstawowych i realizowany w siedzibie biblioteki, jej filiach i w szkołach. Głównym celem było promowanie czytelnictwa wśród dzieci oraz rozwijanie świadomości ekologicznej. W ramach „Ekobiblioteki, czyli poprzez literaturę uczę się chronić przyrodę” odbyły się: warsztaty komiksowe „Ekologiczny komiks” zwieńczone wydaniem mini-komiksu, spotkania autorskie o charakterze proekologicznym, m.in. z Wojciechem Cesarzem „Zwierzę nie jest rzeczą”, konkurs „Twórczy recycling” na rzeźbę recyclingową inspirowaną literaturą.

Jak zawsze dzieci zaskoczyły swoją twórczą wyobraźnią – powstały dzieła z plastikowych nakrętek, gazet, kartonów, popsutych długopisów. Pomysłodawcy projektu – pracownicy biblioteki, napisali także „Bajkę o drzewie” (do obejrzenia na FB biblioteki - link) i zaprezentowali ją w formie przedstawienia teatralnego, do którego stworzyli dekoracje i w którym wystąpili.

Nagrano także tutorial „Drugie życie gazety”, a w czasie Eko Nocy w Bibliotece nie tylko czytano ekologiczne bajki, ale także tworzono ekologiczne torby i lampiony. Jak wynika z bogatego programu projektu doskonale na warsztatach bawiły się i dzieci i pracownicy Biblioteki w Gołuchowie.

Ostatnią prelegentką Konferencji była Małgorzata Niedzielska z Biblioteki w Puszczykowie. Ta instytucja cały czas propaguje w swoich działaniach zachowania proekologiczne i jest w tym intensywnie wspierana przez władze miasta. Główna idea, która przyświeca tym działaniom to „zero waste” – maksymalne ograniczenie wyrzucania rzeczy, generowanie jak najmniej śmieci, ponowne wykorzystanie przedmiotów.

Z inicjatywy biblioteki odbywa się m.in. pchli targ (stworzono na jego potrzeby regulamin), podczas którego można oddać, wymienić lub sprzedać za grosze, niepotrzebne rzeczy. Dwukrotnie organizowano już też akcję „Książka niespodzianka z drugiej ręki” – książki przekazane bibliotece przez mieszkańców, ładnie zapakowane w stare gazety stawały się prezentem dla kolejnych czytelników. Każdy mógł taką książkę zabrać, przeczytać, podać dalej lub zwrócić z powrotem.

W tym roku powstał projekt Biblioteka zielona na co dzień i od święta skierowany do dzieci w wieku 6 – 12 lat. W czasie zielonych ferii biblioteka zorganizowała zajęcia, na których propagowano literaturę o tematyce ekologicznej, przeprowadzano recyclingowe zabawy plastyczne, doświadczenia pokazujące, jak powstaje smog. Dzieci stworzyły ekologiczną grę planszową i zbudowały makiety zielonych miast marzeń.

Odbyły się też spotkania z osobami i instytucjami zaangażowanymi w ideę zero waste i wspierającymi ludzi zagrożonych bezdomnością, np. z Jadłodzielni Mosina i z Zupy Wolności. Dzięki tak wieloaspektowym działaniom dzieciom łatwiej zrozumieć, że ekologia to nie puste deklaracje i słowa, ale realne czyny, które sprawiają, że nasz świat może być bardziej zielony, przyjazny i czysty.

Wystąpienia wszystkich prelegentów zaproszonych na konferencję pokazały jak różnorodnie, ciekawie i kreatywnie zostało rozwinięte przez biblioteki w regionie hasło tegorocznej Biblioteki Pomysłów – „Eko od dziecka”. Takie konferencje i projekty są bezcennym miejscem wymiany pomysłów i wzajemnego inspirowania się w dalszych działaniach na rzecz ekologii. 

Bardzo interesującym i ekscytującym zakończeniem konferencji były wystąpienia dwóch gości specjalnych, ekspertów z dziedziny ekologii: Grzegorza Majdy i Katarzyny Bosackiej. 

Grzegorz Majda – pasjonat i ogrodnik, prowadzi bardzo popularny na YouTube kanał Zielone Pogotowie. Na zlecenie działu Metodyczno-Instrukcyjnego WBPiCAK wykonał on dla wszystkich uczestników konferencji, praktyczny i nawiązujący do loga projektu „Eko od dziecka” prezent – budkę lęgową dla ptaków. Gość podzielił się ze słuchaczami swoją wiedzą na temat budowy, obsługi i znaczenia budek lęgowych w ekosystemie. Nasze krajowe ptaki są nie tylko piękne i różnorodne, ale też mają niebagatelny wpływ na rozwój przyrody, rolnictwa i ogrodnictwa. Warto więc zadbać o to by mogły, zwłaszcza w dużych aglomeracjach miejskich, bezpiecznie się rozmnażać.

Drugiego gościa konferencji właściwie nie trzeba przedstawiać. Katarzyna Bosacka (EkoBosacka)to znana powszechnie dziennikarka telewizyjna i propagatorka zdrowego stylu życia.

W swoim wykładzie „Ekologia w codziennym życiu”  bardzo ciekawie i w oparciu o fakty, pokazała jak łatwo wprowadzić ekologiczne i zdrowe zachowania w swoim domu. Jednym z fundamentów jest tu maksymalne ograniczenie plastiku, który nie tylko przyczynia się do zwiększania ilości śmieci, ale jest bardzo szkodliwy dla naszego zdrowia. Ekologiczne życie nie jest trudne – wystarczy zrezygnować z wody butelkowanej i pić wodę z kranu, przestać używać plastikowych naczyń i opakowań, kupować, regionalne, sezonowe owoce i warzywa,  ograniczyć ogrzewanie domów węglem i drewnem, jeść mniej mięsa... 

Trwająca prawie cały dzień konferencja podsumowująca projekt Biblioteka Pomysłów 2020 – „Eko od dziecka” była wielką praktyczną dawką wiedzy na temat tego, co w ramach projektu wydarzyło się w bibliotekach województwa wielkopolskiego. Uświadomiła organizatorom jak żywym, aktualnym i znajdującym duże zrozumienie wśród najmłodszego pokolenia jest ekologia. Czekamy teraz na rok 2021 i nową edycję Biblioteki Pomysłów. Jaka idea będzie jej przyświecać? Już niedługo o tym napiszemy.

Dział Instrukcyjno-Metodyczny – osoby do kontaktu:

• Magdalena Słocińska, tel. 61 66 40 862, e-mail: magdalena.slocinska@wbp.poznan.pl
• Katarzyna Smorowińska, tel. 61 66 40 874, e-mail: katarzyna.smorowinska@wbp.poznan.pl
• Alicja Urbańska, tel. 61 66 40 874, e-mail: alicja.urbanska@wbp.poznan.pl

Projekty z cyklu Biblioteka Pomysłów realizujemy od 2012 roku

Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art.80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.