Walcerek

Najtrafniej i najkrócej scharakteryzowali tę grupę tańców M. i J. Sobiescy: Walcerki to tańce trójmiarowe spokrewnione z niemieckim walcem. Tańczy się je parami w kółko. Różnią się jednak od walca niemieckiego tym, że zarzucają przedtakt, włączając elementy melodyki polskiej – zbliżając melodykę walcerka do kujawiaka. Sporadycznie spotyka się walcerki z przedtaktem, które nie zostały jeszcze przez lud ośpiewane i wchłonięte.

Podstawowym krokiem walcerków jest krok obrotowy w parze wykonywany półobrotami dookoła wspólnej osi na całych stopach po obwodzie koła (rzadziej w miejscu), w dwóch kierunkach ruchu i w różnych kierunkach wirowania, bardzo często na zapowiedź, np. „na odwyrtkę”, i z charakterystycznym tupnięciem przez tancerza na pierwszą część ostatniego taktu i zatrzymaniem ruchu (dotyczy to zakończenia 8-taktowej frazy w muzyce).

Krok obrotowy wykonuje się, wirując po obwodzie koła na całych stopach, półobrotami wykonanymi w taki sposób, jak gdyby były one tańczone w metrum parzystym 2/4 do muzyki w metrum nieparzystym 3/4, z tupnięciem i zatrzymaniem na zakończenie frazy. Ten sposób wykonania spotykany jest w całej Wielkopolsce, ale szczególnie uwypuklony na terenie Wielkopolski zachodniej, w Regionie Kozła, o czym piszą J. i M. Sobiescy w swojej publikacji. Tu walcerka nazywano różnie, np. okrągłym czy wolnym, a nawet kujawiakiem. Tańce te wykonywane są też bardzo często z towarzyszeniem śpiewu.

W trzymaniu zamkniętym mężczyzna najczęściej obejmował tancerkę prawą ręką w pasie, podczas gdy ona kładła mu lewą rękę na ramieniu prawym, zaś lewą ręką ujmował prawą dłoń tancerki i kładł ją na swoim lewym biodrze, względnie unosił złączone dłonie tańczących ku górze (przy zgiętym łokciu; określano to jako tzw. trzymanie towarzyskie). Zdarzało się, że podczas zabawy lub na weselu tancerze w obrotach, wirując w trzymaniu zamkniętym półobrotami, unosili z fantazją lewą rękę z kapeluszem lub „poznanionką” (zachodnia Wielkopolska).

Jest to bardzo ogólny, podstawowy sposób tańczenia walcerków w Wielkopolsce. Konkretne figury oraz obrazy taneczne walcerków wynikały zawsze z atmosfery panującej w trakcie zabawy, fantazji i osobowości oraz wieku tańczących.

Różne nazwy dla walcerków odnotowano również w zapisach zawartych w Atlasie języka i kultury ludowej Wielkopolski i są one nadal popularne szczególnie w regionach zachodniej i północnej Wielkopolski. Występują one w Wielkopolsce jako samodzielne tańce lub jako druga część tańców zabawowych, np. ceglorza.